Zonsondergang

Een foto van een mooie zonsondergang is niet automatisch altijd een goede of mooie foto. Maar dat heeft lang niet iedereen in de gaten. Een goeie zonsondergang kan zo indrukwekkend zijn, dat die camoufleert dat het plaatje nogal eh,… ‘mwah’ is.

Google maar eens op afbeeldingen van ‘zonsondergang’. Als test. Bij mijn test is het bij het vijfde zoekresultaat al bingo: scheve horizon. Wat in foto’s van de zee, en dus ook bij zonsondergangen, een redelijke doodzonde is. Niet goed dus.
En zonder statief maak ik zelf ook foto’s met scheve horizon, maar zoiets corrigeer je dan bij het nabewerken voordat je het laat zien aan anderen….. (de strenge blik mogen jullie er zelf bij denken)

Ik gaf in een eerdere post al aan dat ik niet helemaal autodidact ben. Ik heb een Hbo-opleiding audiovisueel programmamaker gevolgd en heb dus een professionele basis als het om beelden gaat. En technische perfectie is dan wel niet het allerbelangrijkste bij een goede foto, maar vakmanschap en beheersing van het ambacht is wel belangrijk.

En wat ik ook al schreef: ‘talent’ bestaat niet. Mensen die ergens goed in zijn delen de eigenschap dat ze altijd bereid zijn extra moeite te doen voor het goede resultaat. Nou ja, misschien bestaat latent talent wel. Maar als je het niet omzet in actie, bestaat het voor de buitenwereld niet. Het gaat dus altijd om het moeite doen. Simpel zat.

Hoe pak ik een zonsondergang aan als ik op Vlieland ben.

Sowieso weet ik wanneer de zon ondergaat. Die tijden vind je gewoon op internet. En verder hou ik het weer in de gaten. Wij mensen zien kleuren omdat licht ergens tegen weerkaatst. Voor een mooie, rood-gele zonsondergang heb je dus iets nodig waar het zonlicht tegen weerkaatst en dat zijn wolken. Hoge wolken op de plek waar je zelf bent en ook ten westen van waar je bent. Verder mogen er boven de Noordzee, in het westen, geen lage wolken hangen. Da’s althans het ideaal.

In de loop van de middag begin je een beetje in de gaten te krijgen of er kans is op een mooie zonsondergang. En vaak begint de show al enige tijd voordat de zon ondergaat. Je moet incalculeren dat je op tijd naar de plek gaat waar je het spektakel het beste kan vastleggen. En ook die plek heb je van te voren al bedacht. En serieus: ik ben bereid om mijn planning voor het avondeten aan te passen voor de kans op een mooie zonsondergang.

En om even de factor ‘slecht zien’ te benoemen. We hebben het hier over zon, wolken, strand en duinen. Nauwelijks zaken die je over het hoofd ziet. Een beetje onscherp zien, maakt echt niets uit. En scherpstellen in die situatie is ook echt het probleem niet. Dus heb ik hier last van mijn slechte ogen? Nee. Dus werkelijk mensen: waag het niet om daarover te beginnen als ik een foto laat zien van een zonsondergang.

Qua statief gebruiken (lees: meeslepen) was ik wat lui, maar de laatste tijd gebruik ik het vaker. Goed afstellen en je hebt geen scheve horizon. Maar er zijn andere redenen om een statief te gebruiken. Gebruik van filters bijvoorbeeld. Ik gebruik graag grijsverloop-filters met een donkere en een lichte, volledig transparante helft. De donkere helft dekt de lucht, met de zon, af. De belichting is dan beter in balans en je houdt meer tekening in de donkere delen wat je een rijker beeld en gewoon meer mogelijkheden geeft. Zonder zo’n filter kom je met een goeie camera trouwens ook al heel eind met nabewerken, maar met filter maak je het speelveld nog groter. Als je geen filter gebruikt, moet je het geheel wat donkerder maken om te voorkomen dat de lichtvlek van de zon geen lelijk uitgebeten geval wordt. Maar je hebt dan een deel van je bereik voor het nabewerken nodig om de donkere delen op te halen.
En heel simpel: als je zo’n filter gebruikt is het belangrijk dat de overgang van het lichte naar het donkere gedeelte van het filter samenvalt met de horizon. En dat is nu eenmaal beter te doen met een statief.
Andere reden voor een statief is de mogelijkheid voor het gebruiken van lange belichtingstijden. Nodig als het echt donker wordt, maar je kan er ook heerlijk mee experimenteren en dramatische effecten creëren.

En dan begint het pas. Het leukste is het zoeken naar en maken van de compositie. Wat bij veel spontane zonsondergang foto’s vaak ook geen aandacht krijgt. De zon trekt immers toch wel de aandacht en toegegeven; als je een beetje gevoel hebt voor compositie, komt het vaak wel goed. Maar de betere foto’s ontstaan als je ook aandacht hebt voor de context en niet alleen voor het onderwerp. Bij een van de foto’s uit bijgevoegde serie ben ik bijvoorbeeld heel bewust op het water aan het letten. De golven met hun schuimkoppen spoelen op het strand. Als het water zich terugtrekt blijft ver even een dunne, strakke laag water staan. En die weerspiegelt de lucht. Als de waterlijn een beetje mooi valt, krijg je een extra lijn naar de zon en komen de kleuren uit de lucht weer terug in de voorgrond, waardoor het meer een geheel wordt.

Na dit alles denk je misschien: dat is wel heel veel moeite voor een zonsondergang. Iedereen heeft immers wel eens met zijn smartphone een foto van een zonsondergang gemaakt en ja, die kreeg op Facebook toch heel veel likes. Dus dan is dat gedoe toch niet nodig?

Ten eerste vind ik dat gedoe gewoon leuk. Dat is ook wat waard. In juni van dit jaar kwam ik na een lange reis op een warme dag helemaal gaar aan op Vlieland. Maar de omstandigheden lokten me naar het strand. En dan is dat geklooi, met je voeten in het water, wel lekker verkoelend en ontspannend, want je bent meteen uit de reismodus.

En ten tweede: dat is hoe je een hele serie bij elkaar krijgt. En dat is ook hoe je er iets moois van kan maken als de omstandigheden niet perfect zijn. En dat is ook de manier om het steeds een beetje beter te doen. Intuïtie is een vorm van ervaring. Maak daarom elke ervaring een bewuste. Als je dan eens een situatie in de schoot geworpen krijgt zonder er op geanticipeerd te hebben, levert dat ook een goed plaatje op.